Thị trường ứng dụng OTT ở Việt Nam đang diễn ra như thế nào? Với tốc độ phát triển nhanh như vũ bão của các loại hình smartphone và máy tính bảng, những ứng dụng OTT đang ngày càng trở nên phổ biến hơn bao giờ hết. Ở thời điểm này, cụm từ OTT có lẽ đã không còn lạ lẫm đối với nhiều người, đặc biệt là những người thường xuyên sử dụng smartphone và các thiết bị di động. Với những người chưa biết đến khái niệm OTT, có thể hiểu nôm na rằng OTT hay Over-The-Top là tên gọi chung dùng để chỉ những ứng dụng/dịch vụ được phát triển trên dựa trên nền internet nhưng không phải do các nhà cung cấp dịch vụ vụ mạng (ISP) hay các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông cung cấp. Điểm ưu lớn nhất của các ứng dụng OTT là việc người dùng sẽ không phải chi trả bất kỳ một khoản phí nào cho những dịch vụ mà họ sử dụng. Chính nhờ đặc điểm này mà trong vài năm gần đây, với tốc độ phát triển nhanh như vũ bão của các loại hình smartphone và máy tính bảng, những ứng dụng OTT đang ngày càng trở nên phổ biến hơn bao giờ hết. Nhìn lại quá khứ, có thể thấy năm 2013 là thời điểm bùng nổ của các nhà cung cấp dịch vụ OTT tại Việt Nam. Ở thời điểm này, sự cạch tranh giữa các nhà phát triển trên thị trường là rất lớn với sự nổi lên của 5 tên tuổi chính gồm Wechat, Line, Viber, Zalo và Kakao Talk. Tuy nhiên do sự không may mắn và những sai lầm trong chiến lược kinh doanh, 2 trong số 5 tên tuổi kể trên là Wechat và KakaoTalk đã phải sớm nói lời từ giã thị trường. Đến cuối thời điểm năm 2013, thị trường ứng dụng OTT tại Việt Nam chỉ còn lại 3 tên tuổi chính là Line, Viber cùng với sự dẫn đầu của Zalo với hơn 7 triệu người sử dụng.Giải pháp nào cho sự xung đột giữa nhà mạng với các OTT? Sự mâu thuẫn giữa lợi ích của các đơn vị OTT và các nhà cung cấp dịch vụ mạng viễn thông đã đẩy thị trường di động Việt Nam phát triển theo chiều hướng xấu khi từng có thời điểm, các nhà mạng họp nhau lại để tìm giải pháp kìm hãm sự phát triển của các loại hình cung cấp dịch vụ gọi và nhắn tín miễn phí. Tuy nhiên tính đến thời điểm này, thật may là vẫn chưa có giải pháp tiêu cực nào thực sự được các nhà mạng Việt Nam áp dụng. Cũng theo nhiều chuyên gia trong lĩnh vực viễn thông, việc áp dụng 4G ở Việt Nam trong tương lai sẽ là giải pháp hiệu quả nhất nhằm dung hòa lợi ích giữa người tiêu dùng, các nhà phát triển ứng dụng OTT và những nhà cung cấp dịch vụ mạng. Từ kinh nghiệm của các quốc gia đã triển khai và đưa vào sử dụng dịch vụ 4G, khi mạng 4G được triển khai, không phải cước phí thoại hay nhắn tin mà việc thu phí dành cho dịch vụ dữ liệu mới đem lại nguồn doanh thu chính cho các nhà mạng. Lúc này người dùng sẽ được hưởng chất lượng đường truyền và dịch vụ tốt hơn, các OTT có thể phát triển thoải mái các dịch vụ của mình và các nhà mạng cũng có thể thu phí từ việc cung cấp các gói dịch vụ dữ liệu. Chỉ có khi đó cả 3 bên mới thực sự có cảm giác hài lòng. Nếu cũng áp dụng mô hình kinh doanh như một số nhà mạng đã triển khai 4G trên thế giới, rất có thể các dịch vụ thoại và SMS sẽ được miễn phí và các nhà mạng Việt Nam sẽ bắt tay với các ứng dụng OTT để khai thác doanh thu dữ liệu từ các dịch vụ này. Tại Việt Nam hiện nay, mối quan hệ giữa các nhà cung cấp dịch vụ OTT và nhà mạng vẫn chưa có một mô hình thống nhất hoàn hảo nào. Trong khi đó, số người sử dụng các ứng dụng OTT vẫn không ngừng tăng lên. Theo ước tính, số lượng người dùng Viber hiện vào khoảng 12 triệu, Line khoảng 4 triệu, Zalo khoảng 10 triệu… Và dự kiến, đến cuối năm 2014 Việt Nam sẽ có khoảng 30 triệu người dùng dịch vụ OTT. Dự kiến, Việt Nam sẽ triển khai 4G vào năm 2015 song thời điểm chính xác còn phụ thuộc vào thị trường. Bộ TT&TT cũng khuyến cáo các doanh nghiệp di động Việt Nam phải chuẩn bị cho 4G. Ông Claudio Frascoli, Quản lý tiếp thị chiến lược của Nokia Networks, cho biết theo khảo sát, một trong các nhà mạng lớn nhất tại Việt Nam đã có tốc độ tăng trưởng dữ liệu 100%. “Đó là dấu hiệu tích cực cho thấy thuê bao di động Việt Nam sử dụng dữ liệu rất mạnh mẽ, và khi họ đã sử dụng mức độ dữ liệu 3G như vậy, chắc chắn khi chuyển sang 4G, họ sẽ gia tăng mức độ sử dụng”, ông Claudio Frascoli nói. “Bởi vì, công nghệ 4G sẽ cung cấp dịch vụ dữ liệu cho người dùng cuối với mức giá rẻ hơn, nhanh hơn và chất lượng cao hơn nhiều. Và đó là những điều kiện tiên quyết rất thuận lợi để triển khai 4G tại Việt Nam”. OTT miễn phí thoại, tin nhắn đã phá hủy nguồn thu chính nhằm khiến các nhà mạng suy yếu hoặc cũng kinh doanh thu phí dịch vụ thoại tin cạnh tranh trực tiếp với nhà mạng đòi hỏi nhà mạng phải thay đổi chiến lược kinh doanh. Hiện các nhà mạng trong nước đang tích cực tìm kiềm nguồn thu mới bù lỗ do nguồn cũ đang suy giảm chưa có dấu hiệu dừng. Hình dưới đây đưa ra các gợi ý nhằm giúp nhà mạng thấu hiểu rõ hơn các nguồn thu mới đến từ đâu và đối thủ thực sự của họ phải đối mặt là ai, từ đó kịp thời có những bước hoạch định bước đi đối ứng phù hợp tạo lợi thế cạnh tranh bền vữngMối đe dọa từ OTT trong nước Do trước đây nhà mạng làm chủ mặt trận Viễn thông, tức là quyền độc trong kinh doanh các dịch vụ thoại tin và kết nối Internet. Vì vậy đối thủ của nhà mạng đích thực là chính họ. Khi đối thủ ít, thì cách phòng thủ và tác chiến kinh doanh sẽ khác nhiều so với hiện nay. Theo hình chúng ta thấy, xét về 3 nguồn thu cơ bản của nhà mạng thì bắt đầu xuất hiện thêm các đối thủ mới, tuy nhỏ, nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Điển hình trong nhóm này là Zalo của VNG, hiện họ đã có được 20 triệu thuê bao chỉ sau gần 3 năm phát triển với mức đầu tư thấp. Trong khi đó, để có được số thuê bao này thì nhà mạng trong nước phải mất hơn 15 năm mới có được. Nếu VNG biết cách kích 20 triệu thuê này bật dậy, thì e là nhà mạng sẽ khó đỡ. Nếu xét về bốn nguồn thu mới màu xanh, nhà mạng đối mặt với các đối thủ đa dạng hơn nhiều lần và độ khó cạnh tranh cũng nhiều hơn do nhà mạng là người đến sau và chưa có kinh nghiệm gìtrong các hướng mới này. Tuy đối thủ trong nước bắt đầu xuất hiện nhiều, nhưng vẫn còn khá nhỏ, đặc biệt là cộng đồng khởi nghiệp tuy khỏe và sáng tạo nhưng vẫn còn rất non yếu và khó tạo lực cản đối với nhà mạng trong nước.Mối đe dọa từ OTT ngoài nước Có lẽ đây mới là điều nhà mạng trong nước cần quan tâm và phải hiểu đúng bản chất của nhóm này, vì đơn giản họ rất mạnh về tài chính, về Internet và có tầm ảnh hưởng toàn cầu. Chỉ cần bước sai hướng, nhà mạng trong nước phải trả giá tổn thất tài chính lớn và chi phí thời gian để quay lui hồi phục. Ví dụ gần đây nhất là sai lầm chiến lược của Nokia và BlackBerry đã khiến cho các công ty này gặp quá nhiều khó khăn. Thử phân tích về nhóm doanh thu lõi đầu tiên là thoại tin, chúng ta thấy nhà mạng phải đối mặt với 5 người chơi mới không nhỏ là Microsoft, Viber, Google, Apple và cả Facebook. Mỗi người chơi mới có một đặc điểm riêng, hoặc miễn phí thoại tin để phá hủy nguồn thu lõi nhằm khiến nhà mạng suy yếu hoặc cũng kinh doanh thu phí dịch vụ thoại tin cạnh tranh trực tiếp với nhà mạng. Vừa qua cơ quan chính sách dự kiến ban hành thông tư quản lý thoại tin nền Internet, nếu nhà mạng thúc đẩy điều này thành công thì cơ bản họ đã bảo toàn khá vững nguồn doanh thu quan trọng nhất này. Tuy nhiên, nếu thông tư đó thành công, thì cũng có những tác động lớn đến sự phát triển của cộng đồng khởi nghiệp non yếu trong nước. BlackBerryVietNam.net Tổng hợp từ Internet